De wat minder jonge generaties zullen ze wellicht nog meegemaakt hebben op de lagere school: de schoolplaat. In de tijd van voor de digiborden, Prezi’s en Cahoot was dit de enige vorm van aanschouwelijk onderwijs (afgezien van wat ‘mijn’ meneer de Vries van klas 4 ons leerlingen bood door ons onder schooltijd mee te nemen de stad in, voor een bezoek aan de Prinsentuin of het beklimmen van de Martinitoren). Nu wil het feit dat mijn gepensioneerde vader zich ontwikkeld heeft tot een autoriteit op het terrein van de schoolplaat.
Welnu, mijn escapades richting Eext waren voor hem voldoende aanleiding om mij attent te maken op twee schoolplaten waar het dorp Eext op voorkomt. Beide zijn uitgegeven door J.B. Wolters te Groningen en geschilderd door Bernardus Bueninck. Van deze illustrator is bekend dat hij nauwkeurig schilderde zonder al te veel ‘dichterlijke vrijheden’. Daarom is het interessant om te kijken waar de platen geschilderd zijn.
Voor de Eexter is dit natuurlijk een bekende plek, omdat de kerk zichtbaar is. De schilder bevond zich op de hoek van de Stationsstraat – Keukenhof.
Op de schoolplaat zijn in het centrum op de achtergrond twee boerderijen zichtbaar. Om te achterhalen welke dit zijn, maken we gebruik van de topografische kaart uit 1929 van topotijdreis.nl.
Met de lijnen is het zicht van de schilder geschetst. De volgende nummers zijn zichtbaar:
- De kerk
- De huidige Kerkstraat 1 (1898)
- De huidige keukenhof, de plaats van de schilder
- De huidige Kerkstraat 14 (anno 1890)
- Deze boerderij is er niet meer en vervangen door de huidige Kerkstraat 12 (1930) en Kerkstraat 10 (1916)
- De 7 Ossen
De linker boerderij is waarschijnlijk 4, huidige Kerkstraat 14. Gezien de data kun je veronderstellen dat de rechter boerderij de huidige kerkstraat 10 is. Echter, de boerderij op de plaat lijkt er niet op. Daarom is het waarschijnlijk boerderij 5 op de topografische kaart die inmiddels verdwenen is. Dit betekent het schilderen van de plaat enige jaren eerder heeft plaatsgevonden dan 1919 (de datum van uitgave).
De tweede plaat is wat ouder, namelijk van 1901 en moeilijker te plaatsen in de huidige situatie omdat er veel veranderd is in 120 jaar. Zoeken we in de BAG viewer van het Kadaster op huidige bebouwing van voor 1900 dan blijkt dat van die tijd niet veel meer resteert in het Eext van vandaag.
We moeten dus teruggrijpen op topografische kaarten van de periode van rond 1900, zoals de Bonnekaart. Nu is de situatie op de schoolplaat vrij karakteristiek: de twee boerderijen rechts staan in lijn, dicht tegen elkaar aan en staan evenwijdig met de weg, met een grote schuur achter de voorste. Op de voorgrond is een gemeenschappelijke waterpunt te zien, zo één als er nu nog in Anloo staat. De locatie lijkt aan de rand van het dorp.
Hoewel er maar een paar plaatsen zijn die in aanmerkinge komen (de meeste bebouwing staat haaks op de weg), is niet overtuigend te zeggen waar de plaat is getekend. Een mogelijkheid is de kruising Hoofdstraat-Middenstraat, kijkend in zuidelijke richting, nabij het Blauwe Schaap.
Mocht de lezer meer informatie hebben over waar dit zou kunnen zijn of waar zich vroeger waterputten bevonden, dan stelt uw blogger een berichtje via de contactpagina op prijs.